Relato di eksplorashon ta konsehá pa fortalesé siensia na e islanan di Karibe ku establesimentu di un ret sientífiko

Riba djarason 16 di yüni, Wiebe Bijker a entregá e relato di eksplorashon ku e konseho pa lanta e ret sientífiko Dutch Caribbean Research Platform (DUCARP), na minister van Engelshoven di Enseñansa, Kultura i Siensia na Hulanda. E relato ta bou di enkargo di NWO i ta forma parti di e Programa di Siensia pa Karibe.

Caribbean Netherlands Science Institute (CNSI) na Sint Eustatius ta eksistí kasi dies aña. Na 2022 e periodo di finansiamentu aktual ta kaba. NWO a laga eksplorá kiko ta e mihó opshonnan pa futuro di CNSI. Durante e aña pasá, e dos konseheronan independiente Wiebe Bijker i Jorien Wuite a papia ku hopi hende den henter Reino tokante esaki, i a resumí nan konklushonnan i konsehonan den e relato aki. Nan ta konsehá pa transformá CNSI den un Dutch Caribbean Research Platform (DUCARP), un ret sientífiko ku un sentro di kordinashon na Sint Maarten i puntonan di sosten riba e otro sinku islanan di Karibe den Reino.

Segun e relato, DUCARP no mester bai hasi estudio sientífiko propio, sino pa medio di konseho, apoyo i fomentashon di laso entre persona, instansha i partinan di Reino, stimulá estudio sientífiko den region. Den diferente paso, esaki lo krea mas kolaborashon entre sientífiko i instituto, i un mihó posishon den e sistema di konosementu, tantu nashonal komo internashonal. Segun e outornan, DUCARP ta indispensabel pa fortifikashon kalitativo i kuantitativo duradero di estudio sientífiko riba i tokante e islanan di Karibe. Segun e relato, ku tempu, DUCARP por krese bira un sentro di konosementu i ekspertisio pa Small Island Developing States (SIDS).

E konsehonan ta dirigí na NWO, OCW i otro partido relevante den e parti Karibense di Reino i na Hulanda. Pa un realisashon eksitoso di DUCARP, ta importante pa nan hasi esaki huntu, kada un for di nan propio responsabilidat.

E eksplorashon ta forma parti di e Programa di Siensia pa Karibe di NWO. E programa aki ta fasilitá estudio sientífiko di ekselente kalidat i un infrastruktura duradero pa kresementu di e partinan Karibense di Reino, ankrá den komunidat. E ta hasi siensia relevante pa pueblo i e ta konektá komunidat ku siensia i hendenan ku otro. E ta fortalesé e lasonan entre e seis islanan i entre e partinan Karibense i Oropeo di Reino. E Programa di Siensia pa Karibe ta fomentá konosementu i kompetensha di e islanan i ta kontribuí na fortifikashon duradero di struktura i kapasidat di siensia den region.

Kontinuashon di Programa pa Karibe ku 10 mion euro

Ministerio Hulandes di Enseñansa, Kultura i Siensia (OCW) a disidí di kontinuá finansiamentu na e Programa di Siensia pa Karibe. Ku 10 mion euro, e Programa pa Karibe di NWO por sigui ekspandé den e próksimo 5 añanan. Pa esei, promé NWO ta bai desaroyá un agènda di konosementu.

A lanta e programa di ‘Siensia pa Karibe: un enfoke multidisiplinario’ na 2013 pa fortalesé estudio sientífiko tokante (i riba) e seis islanan di Karibe denter di Reino Hulandes. OCW ta mashá satisfecho ku e manera na kua NWO a modelá i organisá e Programa di Siensia pa Karibe. Siensia ta di suma importansha pa e retonan ku e islanan ta enfrentá, méskos ku fortifikashon duradero di kapasidat i konosementu. E interes di sientífiko i otro interesado den e programa sientífiko aki tabata hopi grandi. Pa e motibu ei, OCW a disidí di kontinuá e programa ku un presupuesto nobo.

Denter di e programa, te ku awor, a hasi dos yamada multidisiplinario. Mayoria di e proyektonan ehekutá den e promé yamada tabata enfoká riba siensianan di tera i bida; e di dos yamada tabata dirigí prinsipalmente riba kolaborashon i impakto regional, i el a rende prinsipalmente proyekto di siensia sosial. E kontinuashon di e programa probablemente lo ta ampliamente interdisiplinario. Diferente liña di siensia outónomo mester bini huntu, ku konekshon pa rutanan relevante riba e Agènda Nashonal di Siensia (NWA). CNSI, e instituto di siensia na Statia, tambe lo haña un ròl den e Programa di Siensia pa Karibe.

Agènda di Konosementu

Pa ehekushon kontinuativo di e programa, promé lo hasi un inventarisashon di e akitividatnan sientífiko ku ta tumando lugá den Karibe Hulandes. Aktualmente no tin un bista kompletu ainda riba ki estudio ta tumando lugá for di kua di e diferente inisiativanan eksistente; e panorama ta fragmentá.

Entre otro a base di e inventarisashon aki, despues lo sigui ku kreashon di un agènda di konosementu den kolaborashon ku partidonan relevante. Eiden tambe mester bin espasio pa e prioridatnan di e islanan mes, en konekshon ku e prioridatnan di Unesco pa Small Island Development States (SIDS) i e Sustainable Development Goals (SDG’s). E agènda di konosementu lo kubri henter e spektro di siensia fundamental te ku estudio sientífiko apliká (práktiko). Ta te ora ku e agènda di konosementu ta kla numa, NWO lo bai duna kontenido na e siguiente tandanan di supsidio.

Fuente: NWO